Bulantı, kusma ve ishal gibi şikayetlerle insanlar genellikle hangi aylarda hastanelere başvuruyorlar?
İshal, kusma ve bazen de yüksek ateş ile ortaya çıkan, insanlara ağız yoluyla bulaşan bazı mikroplar ‘Gastroenterit’ dediğimiz hastalıklara yol açarlar. Bu hastalıkların daha sıklıkla görüldüğü aylar yaz aylarıdır. Besinlerle bulaşan en önemli hastalıklar: Tifo, Dizanteri, Kolera, Brucella ile bazı Salmonella ve E.Coli türleriyle oluşan Gastroenterit’lerdir.
Neden özellikle yaz ayları yaklaşınca bu tür şikayetler artıyor?
Bu mikroplar özellikle sıcaklarda daha hızlı çoğalıyorlar. Besinler üreticiden tüketiciye ulaştırılırken soğuk zinciri kırılırsa mikroplar hızla üremeye başlıyor. Mikropların sayısı arttıkça hastalık yapma riski de artıyor. Ayrıca yazın insanların denize ve havuza girmesi ağız yoluyla bu pis suları yutmalarına ve gastro enteritlerin artmasına neden oluyor. Çok önemli bir başka neden de sineklerin yaz aylarında ortaya çıkması. Bilindiği gibi sinekler çöp ve pislikle yiyecekler arasında mikrop taşıyan bir köprü oluşturuyor.
Nasıl Önlem Alınabilir?
•Besinlerin üreticiden tüketiciye kadar ulaşmasındaki her safhayı denetlemek,
•Kabuğu soyulabilen gıdaların kabuklarını soyarak soyulmayanlarda ise iyice yıkayarak yemek,
•Çiğ veya az pişmiş et yememek çiğ süt içmemek,
•Genel temizlik kurallarına uymak ve sineklerle savaş.
Hazır Gıdalardan Uzak Durmak Çözüm mü?
Fıstık, ceviz gibi yağlı tohumlarda; mısır, pirinç gibi besinlerde üreyebilen küf toksinleri, pastörize edilmemiş sütte bulunan Brucella ve en tehlikelilerden biri olan Salmonella Türkiye’de de insan sağlığını tehdit eden patojenler arasındadır. Patateste filizlenme nedeniyle artan solaninin toksini, 20-30 zehirli türü olabilen mantardaki doğal toksinler ve midye, istiridye ve kabuklu deniz hayvanlarından geçen salmonella ve benzeri bakteri toksinleri en sık görülenler arasındadır.
Elde hazırlandığı için hijyen konusunda özel önem gerektiren ve iç sıcaklıkları zararlı mikropların ölmesini sağlayacak kadar yükselmeyen ızgara köftelerden; havasız ortamda mikropların toksin üretme riski olması nedeniyle bütün olarak çevrilmiş tavuktan; pastörize edilmemiş sütten yapıldığında Malta hummasına (Brusellozis) neden olabilecek peynirden, vakumlu paketi açılıp kısa sürede tüketilmeyen sosis ve salamdan uzak durmalıyız. Sütlaç, kazandibi, muhallebi, dondurma gibi sütlü tatlılar da hazırlandıktan sonra soğutucuda tutulmazsa tehlikeli olabilecek gıdalardır. Çiğ yumurtadan yapılan mayonez, marul, salata, maydanoz gibi sebzeler de iyi yıkanmadığında riskli olabiliyor. Türkiye’de her yerde en güvenilir yiyecek ise yoğurttur; ızgara ete kıyasla pişmiş tencere et yemekleri; sebze, sarma ve dolma gibi zeytinyağlı yemekler güvenilirdir.
Gastroenterit Belirtileri Nelerdir?
Gastroenteritin en sık görülen belirtileri ishal ve kusmadır. Pek çok insanda mide ağrıları, ateş (yüksek ateş) ve baş ağrısı görülür. Belirtiler genellikle birkaç gün sürer ancak bu sure bir haftaya kadar uzayabilir. Şiddetli ishal ve kusmanız varsa veya uzun sürerse, dehidrasyona uğrayabilirsiniz. Bunun anlamı vücudunuzda yeterince su bulunmamasıdır. Dehidrasyon belirtileri çökmüş gözler, ağız kuruluğu ve dilde paslanma ve az miktarda koyu renkli ve ağır kokulu idrardır.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dehidrasyonu engellemek için bol sıvı tüketmeniz gerekir. Bazı insanlar eczanelerden satın alınabilen rehidrasyon içeceklerinden tüketir. Mümkünse bir şeyler yemeye çalışın. Pek çok kişi ishali engelleyici bir ilaca ihtiyaç duymaz ancak isterseniz bu tür ilaçları eczanelerde bulabilirsiniz. İshal ilaçlarını çocuklara vermeyin. Belirtiler şiddetliyse veya geçmiyorsa, GP’niz ishal bakterisinin ne olduğunu tespit etmek ve gerekirse başka tedaviler uygulamak için dışkı numunesi alabilir.
Uzm. Dr. İsmail Hakkı BOZ
İç Hastalıkları Uzmanı (Dahiliye)
Büyükçekmece Kolan Hospital
