İnsan vücudunun doku ve organları bütün yabancı organizma ve toksinlere karşı direnme eğilimindedir. Bazı mikroplara ise hayat boyunca yenilmezler ki bu kabiliyete bağışıklık (immünite) denir. Bu kelime Latince muaf olan anlamına gelen “immunis” kelimesinden köken almaktadır.
İmmun yanıt biyolojik bir olay olarak konağın kendine yabancı olanı tanıması buna karşı cevap geliştirmesi şeklinde iş görür. Organizma için yabancı olan ve immun sistemi uyaran elemanlara/maddelere antijen denir. Bunlara karşı vücudu koruyan antikorlar (veya immunglobulin) oluşturulur. İmmunglobulinler kendilerine ait antijenleri kolaylıkla tanır ve hemen yok ederler. Vücut içinde yabancı bir organizma fark edilince, çeşitli hücre ve molekülleri ile birlikte uygun cevabı geliştirmek üzere harekete geçer. Yabancı faktörün elimine veya nötralize edildiği bu cevap immunitenin bir parçasıdır.
COVİD-19 PANDEMİSİNDE KİŞİLERDE ANTİKORLARIN TESPİTİ NEYİ GÖSTERİR?
Enfekte bir kişinin ürettiği antikorları arayarak geçmiş viral enfeksiyonların saptanması, COVID-19 pandemisine karşı mücadelede en önemli hedefler arasındadır. Artık seroloji testinin COVID-19 için tamamlayıcı bir teşhis aracı olarak da yardımcı olabileceği anlaşılmıştır. Spesifik IgM ve IgG antikorlarının serokonversiyonu, semptom başlangıcından sonraki 7 gün kadar erken sürede gözlemlemiştir (IgM). Antikorlar, hastalığın orta ve sonraki aşamalarında tespit edilebilmektedirler (IgM: 7 nci ve 21 nci günler arasında; IgG: 14 ncü ve 35 nci günler arasında). COVID-19’a semptomlara sahip bir kişinin PCR testi negatif tespit edilirse ve semptomlar en az birkaç gün daha devam ediyorsa, serumda COVİD-19 için antikor araştırmak tanıda bize yardımcı olabilir ve tanısal duyarlılığı artırabilir.
Antikor testi çok amaçlıdır:
- Bağışık olanları belirlemek için sağlık çalışanlarının temas izlemesini ve taramalarını desteklemek;
- Seroprevalansı, önceki maruziyeti belirlemek ve terapötik olarak iyileşmiş hastaların serum üretimi için yüksek derecede reaktif insan donörlerini belirlemek için;
- Gerçekten kaç kişi virüs ile enfekte oldu?Virüs ile enfekte olmalarına rağmen kaç hastanın PCR testi negatif olarak tespit edildi bunu görübilmek amacıyla kullanabilmektedir.
KİMLER ANTİKOR TESTİ YAPTIRMALIDIR?
Test, daha önce kanıtlanmış COVID-19 hastalığı olan hastalar için bağışıklık oluşup oluşmadığını görebilmek amacıyla fayda olabilmektedir. Sağlık hizmetlerinde yer alan veya bulaşma riski yüksek olan diğer mesleklerde çalışanlara ek olarak, bu tür testler olası temas kişilerini geriye dönük olarak tanımlamak için de yararlıdır.
Antikorlarin Kinetiği
FDA onaylı antikor testlerinin ortalama duyarlılığı ve özgüllüğü sırasıyla % 84.9 ve % 98.6’dır (Hastanemizde ise bu Dikkat çeken, koronavirüslere serolojik yanıtlar sadece geçicidir. Diğer insan, mevsimsel koronavirüslere karşı antikorlar birkaç ay sonra bile kaybolabilir. Ön veriler SARS-CoV-2 antikorlarının profilinin SARS-CoV ile benzer olduğunu göstermektedir (Ortalama 4-6 ay). Yani hastalığı geçiren kişinin 4-6 ay sonra tekrar hastalabileceği düşünülmektedir. Yapılan çalışmalarda SARS-CoV (Kasım 2002 ve Temmuz 2003 tarihleri arasında Hong Kong’da başlayan SARS salgını) için antikorlar, hastalığın ilk 7 günü içinde tespit edilmedi, ancak IgG titresi, 15. günde dramatik bir şekilde arttı. 60. günde bir zirveye ulaştı ve 180. günde en yüksek seviyeye ulaştı. Daha sonra yavaş yavaş azalarsk 720. güne kadar yüksek kaldı. IgM, 15. günde tespit edildi ve hızla bir zirveye ulaştı. Daha sonra 180. günde saptanamayana kadar kademeli olarak düştü. Diğer virüslerde olduğu gibi, IgM antikorları daha spesifik olan IgG antikorlarından biraz daha erken ortaya çıkar. IgA antikorları ise nispeten hassas fakat daha az spesifiktir. SARS-CoV-2’ye karşı konakçı humoral yanıtı üzerine ilk büyük çalışma, SARS-CoV-2’ye karşı humoral yanıtın, subklinik vakalar da dahil olmak üzere COVID-19 tanısına yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bu çalışmada, ortalama IgM ve IgA antikor saptama süresi 5 gün (IQR 3-6) olarak tespit edilmiştir. Semptomlar başladıktan sonra 14. günde (IQR 10-18) IgG saptanmış ve pozitif oran sırasıyla % 85.4,% 92.7 ve % 77.9 olarak tespit edilmiştir. IgM ELISA ile tespit etkinliği, 5.5 günlük semptomların başlamasından sonra PCR’den daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
Ancak bazı hastalarda IgG, IgM’den bile daha hızlı ortaya çıkabilmektedir. IgM ve IgG antikorlarının serokonversiyon paternleri üzerinde yapılan bir çalışmada, IgG antikorunun serokonversiyon süresi IgM’den daha önceydi. IgG antikoru 30. günde en yüksek konsantrasyona ulaşırken, IgM antikoru 18. günde zirve yaptı, ancak daha sonra azalmaya başlamıştır.
Bugüne kadar yapılan en büyük çalışma 285 hastada (çoğunlukla şiddetli olmayan COVID-19) akut antikor tepkileri üzerine rapor edilmiştir. Semptom başladıktan sonraki 19 gün içinde, hastaların %100’ü antiviral IgG için pozitif test edilmiştir. IgG ve IgM için serokonversiyon aynı anda veya sırayla meydana gelmiştir. Hem IgG hem de IgM titreleri serokonversiyondan sonraki 6 gün içinde yayılmıştır. Hem IgG hem de IgM için ortalama serokonversiyon günü semptom başladıktan 13 gün sonra olmuştur. Plato IgG düzeyleri ile klinik özellikler arasında ilişki bulunmamıştır.
Önemli sorulardan biri hastalığı asemptomatik geçiren bireyler antikor geliştirir mi olmuştur. Yine yapılan araştırmalar göstermiştir ki; bunun cevabı HAYIR olmuştur.
Beş asemptomatik vakadan sadece bir tanesi ilk 4 hafta içinde SARS-CoV-2’ye spesifik antikor tepkileri üretmiştir. Birlikte ele alındığında, antikor testi sadece epidemiyolojik bir araç değildir. Tanıda da yardımcı olabilir. Önümüzdeki aylarda SARS-CoV-2’ye insan antikor tepkisinin zaman içinde nasıl geliştiği ve bu tepkinin ve titrelerin bağışıklık ile nasıl ilişkili olduğu görülecektir. Ayrıca bazı hastalarda (örneğin immün yetmezliği olanlarda), vücut karşıtı tepkinin azaldığı düşünülebilir.
