BEL AĞRISI İLE İLGİLİ BAZI BİLGİLER:
Bel ağrısı sık görülür ve olguların %85 inde özellikli tanı konulamaz.
Bel ağrısının dindirilmesi için en iyi yol analjeziklerdir (ağrı kesici ilaçlar).
Aktivite kısıtlaması bazen gerekli olabilir. Tavsiye edilen istirahat süresi 4 gündür. 4 günden uzun süren yatak istirahatleri faydadan çok zarar vereceğinden hastalar en kısa sürede günlük aktivitelerine dönmeleri konusunda desteklenmelidir.
Bel ağrısı insanların tıbbı yardım aldıkları sağlık problemleri arasında ikinci sıradadır.
Hastalık nedeniyle ortaya çıkan işgücü kayıplarının %15ini oluşturur.
Bel ağrısı olan pek çok hastada prognoz iyidir. İyileşme çok az tıbbı müdahale ile veya tıbbı müdahale olmaksızın sağlanır.
BEL FITIĞI ANATOMİSİ
Omurgamız, “omur” (vertebra) adı verilen birbiriyle eklem yapan bir kemik zincirinden oluşmuştur. İntervertebral diskler ve yandaki faset eklemler vasıtasıyla üst üste sıralanan omurların ön kısmındaki kemik gövdeler (corpus vertebralis) ve arka kısmındaki laminalar omurilik kanalını oluşturur. Bu kanalın içinden çok önemli bir sinirsel yapı olan ‘omurilik’ geçer. Beyinden uzuvlarımıza ve tersi yönde uzuvlarımızdan beynimize hayati önemdeki iletileri taşıyan kablo benzeri sinir liflerimiz bu omurilik kanalından geçer. Omurlar üst üste yerleşirken kemik gövdeler (corpus vertebralis) arasında tampon görevi yapan kıkırdak doku bulunur bu dokuya ”disk” (discus intervertebralis) denir. Disk, “anulus fibrosus” adı verilen bir dış zar ile “nükleus pulposus” adı verilen jelimsi bir çekirdekten oluşmuştur.
Yaşlandıkça, diskin çekirdeğindeki su içeriği azalır ve tampon özelliği azalır. Böylece diskin tamponlama kapasitesi azalır. Diskin içeriği arkaya doğru omurilik ve sinir köklerine bası yapacak şekilde taşar. Buna ”bel fıtığı” (lumbar disc herniation) denir.
BEL FITIĞINA BAĞLI OLUŞAN ŞİKAYETLER
Bel fıtığının oluşturduğu şikayetler kabaca dört gruba ayrılır:
1) Bel ağrısı, bacakta ağrı ve bacak arkasından ayağa doğru yayılan ağrı.
2) Özellikle ayak parmaklarında ayak sırtında, topukta uyuşma ve karıncalanma.
3) Ayak baş parmağında, ayakta ve bacakta kuvvetsizlik.
4) İdrar kaçırma.
BEL AĞRISI KABACA İKİ KAYNAKLIDIR
• RADİKÜLOPATİ: Sinir kökünün fonksiyon kaybı (sinir dağılımı boyunca ağrı, dermatomal duyusal bozukluklar, sinir kökü tarafından uyarılan kaslarda güçsüzlük, ve aynı kaslarda azalmış derin tendon refleksleri)
• MEKANİK BEL AĞRISI: Muskuloskelatal bel ağrısı. En sık görülen bel ağrısısı türüdür. Paraspinal kas ve/veya ligamanların zorlanmasından, faset eklemlerin irritasyonundan kaynaklanabilir.
BEL FITIĞINDA TEDAVİ PRENSİPLERİ
Çok az görülen bazı durumlarda bel fıtığı olan hastalara acil cerrahi girişim gerekebilir. Bazen fıtıklaşan disk parçası idrar torbası ve bağırsağı kontrol eden sinirleri sıkıştırabilir ve idrar kaçırma veya bağırsak kontrolünün kaybına neden olur. Kasıklarda ve üreme organları çevresinde uyuşma da eşlik edebilir. Bu duruma ”cauda equina syndrome” denir. Böyle bir durumda acilen ameliyat gerekir. Acil cerrahi gerektiren cauda equina sendromu (idrar yapamama eyer tarzı uyuşukluk), ilerleyici nörolojik kayıp veya belirgin motor zayıflık dışındaki durumlarda başlangıçta cerrahi olmayan tedavi yöntemlerinin denenmesi gereklidir.
Uygun ilaç tedavisi ile yeteri derecede kontrol edilemeyen şiddetli ağrının varlığında da cerrahi tedavi gereklidir.
Eğer lomber disk hernisi veya semptomatik lomber dar kanal gibi belirli tanılar konmuşsa ve konservatif yaklaşımla hastada tatmin edici düzelme gözlenmezse cerrahi müdahale düşünülür.
BEL FITIĞI TEDAVİSİ
Cerrahi olmayan yöntemlerle tatmin edici iyileşme sağlanamayan hastalar için ameliyatla tedavi tercih edilir. Bel fıtığında cerrahinin amacı fıtıklaşmış disk dokusunun omurilik ve sinir köklerine yaptığı basıyı ortadan kaldırmak, siniri rahatlatmak böylece ağrı ve güçsüzlük belirtilerini azaltmaktır.
Modern nöroşirurji pratiğinde en sık ” mikroskopik diskektomi” yöntemi tercih edilmektedir. Bu yöntemle deri kesisi kısa tutulur ve dokulara fazla hasar vermeden (minimal invaziv) mikroskop eşliğinde fıtık dokusu temizlenir sinir rahatlatılır.
Mikrodiskektomi ile ameliyat edilen hastalara operasyonun ertesi günü genellikle yürümesine müsaade edilir ve aynı gün taburcu edilir. Hastalar ameliyatın ertesi gününden itibaren kendi kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilirler.
